Wzrost liczby ludności muzułmańskiej w UE prowadzi do zwiększenia wpływu diaspory muzułmańskiej. Islamskie zwyczaje i tradycje przenikają wszystkie sfery życia Europejczyków. Zaledwie 10 lat temu fraza bankowość islamska wydawała się dziwna i absurdalna. Obecnie wiele europejskich instytucji finansowych stosuje elementy bankowości zgodne z zasadami prawa szariatu. Postanowiliśmy prześledzić, jak to działa.

Podstawowe pojęcia związane z bankowością islamską:

W bankowości islamskiej, podobnie jak w tradycyjnej, istnieje wiele instrumentów finansowych. Rozważmy kilka z nich.

• Najczęściej spotykaną jest „Murabaha” – jest to coś pomiędzy klasyczną pożyczką a leasingiem. W takim przypadku pożyczka udzielana jest dla dokonania konkretnego zakupu. Dopóki klient nie spłaci całej uzgodnionej kwoty, właścicielem towaru pozostaje bank. Zatem murabaha jest transakcją handlową, w ramach której bank kupuje towary za jedną cenę i sprzedaje w innej. Handel nie jest zabroniony przez islam.
• „Mudaraba” – ten rodzaj usług bankowych jest stosowany przy lokowaniu depozytów. Właściciel pieniędzy umieszcza swoje finanse u partnera, który wykorzystuje je do finansowania jakiegoś rodzaju działalności. Zysk z tej działalności jest dzielony pomiędzy stronami umowy. W tradycyjnym systemie finansowym analogią Mudaraba jest finansowanie pewnego projektu przez grupę uczestników. Muzułmanie również aktywnie korzystają z „Musharaka”, przewidującego współfinansowanie projektu przez grupę uczestników. Mogą to być zarówno osoby fizyczne, jak i firmy. Zysk zostaje podzielony na podstawie wkładu każdego z jego uczestników.
• „Takaful” – oznacza wypłatę składek ubezpieczeniowych do ubezpieczyciela pod warunkiem, że w przypadku zdarzenia objętego ubezpieczeniem pieniądze zostaną zwrócone. W takim przypadku część środków trafia do funduszu akumulacyjnego. Inwestując te pieniądze, uczestnicy otrzymują dochody wskazane w umowie.
• „Kardul Hassan” jest dość powszechny w krajach islamskich. Jest to nieoprocentowana pożyczka, która jest dostępna dla małych firm i posiada dla nich podstawowe znaczenie. Na przykład w Iranie banki są zobowiązane wydać pewną część własnych środków na „Kardul Hassan”. Jak wiemy, żądanie procentowego wykorzystania pieniędzy jest zabronione, ale kredytobiorca może dobrowolnie podziękować pożyczkodawcy płacąc opłatę („hiba”).

Charakterystyka islamskiego systemu finansowego

Wiele osób słyszało o kluczowej z cech bankowości islamskiej – zakazie naliczania odsetek. Jednak zasady odnoszące się do finansów islamskich są znacznie szersze. Są one odpowiednie do prawa szariatu – są to reguły oraz przepisy dotyczące zarządzania gospodarczego oraz społecznych, politycznych i kulturowych aspektów społeczeństwa muzułmańskiego. Poniżej zostaną wymienione:

1. Zakaz stosowania stóp procentowych. Rzeczywiście, przede wszystkim w islamskim systemie finansowym zabroniona jest „riba”. Jest to dowolna, z góry określona stawka, która zależy od czasu i wielkości pożyczki. Taki zakaz regulują przepisy muzułmańskie dotyczące sprawiedliwości społecznej i równości. Islam zachęca do zysków, ale potępia wykorzystanie odsetek w celu zysku. Jest tak dlatego, gdyż taka działalność nie prowadzi do stworzenia produktu i nie zwiększa dobrobytu społeczeństwa.
2. Podział ryzyka. Ponieważ bank nie nalicza odsetek za pożyczanie pieniędzy, staje się w efekcie inwestorem, a nie pożyczkodawcą. Zatem właściciel kapitału i przedsiębiorca dzielą się ryzykiem.
3. Pieniądze są potencjalnym kapitałem. Stają się prawdziwym kapitałem, kiedy są inwestowane w działalność produkcyjną.
4. Zakaz spekulacyjnych działań. W związku z tym również wszelkie gry hazardowe są zabronione, podobnie jak praca z pochodnymi instrumentami finansowymi (zwanych również derywatywami), ponieważ operacje z nimi charakteryzują się znacznym ryzykiem.

Jaka jest różnica między bankowością islamską a tradycyjnymi bankami?

Podstawową różnicą jest zakaz pobierania odsetek od pożyczki. Ponadto, istnieje wiele innych odmiennych cech. Tabela przedstawiona poniżej opisuje te różnice:

Zabronione jest: finansowanie gier hazardowych, produkcja i handel alkoholem, tytoniem, futures, pożyczki odsetkowe, wszelkie ryzykowne narzędzia finansowe.

Dozwolone jest: pieniądze można pożyczyć tylko ze względu na konkretny cel.

Przykład 1: chcę wziąć pożyczkę na bieżące wydatki. Jest to zabronione, ponieważ nie określono konkretnego celu kredytu.

Przykład 2: chcę wziąć pożyczkę, aby otworzyć sklep. Jest to dozwolone. Jednak bank nie tylko daje mi pieniądze, ale także staje się współwłaścicielem mojej firmy. Dlatego spłacę mu nie tylko dług, ale i pewien procent ponad pożyczoną kwotę. Dopiero wtedy zobowiązania zostaną wypełnione, a ja zostanę wyłącznym właścicielem firmy.

Wszystko to sprawia, że ​​islamski system finansowy jest naprawdę wyjątkowy. Zaczyna się rozprzestrzeniać daleko poza granice świata muzułmańskiego.

Finansowy dżihad

Kraje z największą liczbą startupów w branży bankowości islamskiej

Oto tylko kilka przykładów tego, jak usługi finansowe oparte na zasadach szariatu są rozpowszechniane w całej Europie:

• Bośnia. W tym kraju otwarto oddziały tureckie oraz banki saudyjskie;
• Niemcy. Turecki bank Al Baraka Turk uruchomił internetową bankowość islamską w tym kraju;
• Wielka Brytania. Ze względu na niepewność, która pojawiła się po Brexicie, inwestorzy postrzegają islamskie banki jako cichą przystań finansową. We wrześniu tego roku bank saudyjski zgromadził ponad 9 miliardów dolarów za pośrednictwem irlandzkiej giełdy;
• Hiszpania. Hiszpańscy studenci zaczynają coraz częściej korzystać z tego rodzaju usług. A IE Business School w Madrycie wprowadziła nawet kurs na temat bankowości islamskiej;
• Polska. W kraju funkcjonują Dubai Islamic Bank, Noor Islamic Bank oraz Sharjah Islamic Bank.