Jak świadczą informacje podane przez główną ekonomistkę Banku Pocztowego Monikę Kurtek na początku 2019 roku sytuacja z bezrobociem w Polsce jest dość stabilna. Ponadto obserwowany jest spadek liczby osób nie mających własnego miejsca pracy. Co to oznacza dla polskiej gospodarki? Jak długo będzie zachowywać się ten trend, czy jest on odpowiedni wobec ogólnoeuropejskich tendencji oraz jak wygląda sytuacja z bezrobociem w polskich regionach? Na te oraz inne pytania dokładnie odpowiemy w tym artykule.

Czym jest i jak wylicza się stopa bezrobocia?

Stopa bezrobocia jest wskaźnikiem ilościowym, który jest definiowany jako stosunek liczby bezrobotnych do całkowitej liczby aktywnej zawodowo ludności w danym kraju (region, grupa społeczna), jest wyrażony w procentach.

W badaniach bezrobocia najczęściej jest brana pod uwagę jego struktura, w której się je wyróżnia:

• Bezrobocie jawne – tworzą je bezrobotni, zarejestrowani na giełdach pracy, w centrach zatrudnienia, w których mieszkają. W 2018 roku ich liczba w Polsce wynosiła około 3 000 000;
• Ukryte bezrobocie, które obejmuje bezrobotnych bez statusu, tj. osoby, które nie mają pracy lub szukają jej, ale nie są zarejestrowane na giełdach i w centrach zatrudnienia. Ich liczba na styczeń roku w Polsce wynosiła około 6 mln osób.

Dynamika bezrobocia w Polsce w 1991-2019 latach

W grudniu 2019 roku według danych GUS bezrobocie w Polsce oscylowało na poziomie 4,6%. Oznacza to, że sytuacja w kraju obecnie jest najlepsza w całej historii Trzeciej Rzeczypospolitej Polskiej. Dokonując analizy statystyk GUS od 1990 roku zobaczymy, że ostatnio niska stopa bezrobocia była odnotowana w 1991 roku, ale jednocześnie w tym okresie obserwowano dynamiczny wzrost osób bezrobotnych. Natomiast teraz poziom bezrobocia w Polsce stabilnie zmniejsza się.

Od 1991 roku do 2001 roku sytuacja z bezrobociem w Polsce stabilnie pogarszała się, natomiast od 2003 roku do 2008 roku mogliśmy obserwować zmniejszenie liczby nie zatrudnionych osób. Jednak w 2009 roku sytuacja ponownie pogorszyła się. Przyczynami wysokiego poziomu bezrobocia w kraju w tym okresie były przede wszystkim masowe zwolnienia pracownicze, będące skutkiem procesów prywatyzacyjnych. Sytuacja poprawiła się dopiero w 2013 roku i obecnie jest najlepszą w historii Polski po 1991 roku.

Co oznacza dla polskiej gospodarki najniższe bezrobocie w Polsce obserwowane przez ostatnie kilka lat?

• Pod warunkiem względnie niskiego poziomu inflacji (około 2,5%) – ogólna poprawa sytuacji pracowników na rynku pracy;
• Potrzebę przejścia od gospodarki tradycyjnej do innowacyjnej, gdyż jest to jedyną szansą na zachowanie stabilności ekonomicznej w warunkach demograficznego kryzysu;
• Zachowanie wartości zarabianych przez pracowników pieniędzy, co jednak stanowi zagrożenie dla przedstawicieli małego i średniego biznesu.

Społeczno-profesjonalna struktura bezrobocia w Polsce

Jak świadczą statystyki GUS, bezrobocie w Polsce w 2018 roku było uwarunkowane również stażem pracy osób pracujących. Najwięcej wśród osób bezrobotnych (około 25%) liczą osoby, które nie mają jakiegokolwiek stażu pracy, jeszcze 20% – to osoby, których staż pracy nie przekracza 5 lat.

Natomiast najmniej bezrobotnych można zaobserwować wśród grupy osób, które mają wyższe wykształcenie, najczęściej pracy nie mają z kolei osoby posiadające wykształcenie gimnazjalne oraz podstawowe (odpowiednio 29% i 28% w 2019 roku).

Polskę cechuje również malejąca liczba młodych osób bezrobotnych, z kolei problematyczny pozostaje dość wysoki poziom bezrobocia wśród osób w wieku 25-34 lat.

Przeanalizowany zostanie również poziom bezrobocia w Polsce pod względem profesjonalnym. Wszystkie osoby bezrobotne, które wcześniej podejmowały pracę, podzielone zostaną na 6 podstawowych grup. Wówczas sytuacja z ich zatrudnieniem w 2018 roku będzie wyglądać następująco.

Najbardziej problemowymi branżami, w których pozostaje sporo osób bezrobotnych, są branże handlu i naprawy oraz przetwórstwa przemysłowego, natomiast najlepsza sytuacja jest obserwowana w branży transportu i gospodarki magazynowej.

Sytuacja bezrobocia w Polsce pod względem płci

Jedną z cech bezrobocia w Polsce jest jego struktura płciowa. Udział kobiet wśród zarejestrowanych bezrobotnych w 2018 roku wynosił 25%, a w niektórych regionach nawet 30-40%.

W grudniu 2019 roku w Polsce istniało ponad 120 tysięcy etatów, na które brakowało pracowników posiadających specjalistyczne kwalifikacje. Szczególnie mocno luka kadrowa odczuwalna jest w sektorze przedsiębiorstw, gdzie nie firma wybiera sobie pracowników, ale raczej pracownicy decydują, w której firmie chcieliby podjąć pracę. Jednym z problemów Polski nadal pozostaje wysoki poziom bezrobocia wśród osób zamieszkujących na wsi. W 1994 roku poziom naturalnego bezrobocia na obszarach wiejskich przekroczył 40%. Obecnie ten wskaźnik stanowi średnio około 10%.Problemy polskiego rynku pracy względem sytuacji z bezrobociem

Polskie statystyki na tle ogólnoeuropejskich

Odsetek osób nie posiadających pracy w Polsce jest jednym z najniższych w Europie – lepsze wyniki odnotowują tylko Niemcy i Czechy. Jeśli według europejskich statystyk poziom bezrobocia w Polsce na grudzień 2019 roku wynosił 3,2%, to średnio w Unii Europejskiej sięgał 8,2% (to oznacza, że w 19 krajach należących do strefy euro bez pracy pozostaje prawie 13,5 mln ludzi).

Warto tutaj też dodać, że obecnie dynamika bezrobocia w Unii Europejskiej jest pozytywna, co oznacza, że liczba osób pomiędzy 15 a 74 rokiem życia, które pozostają bez pracy, wzrasta. W styczniu 2019 roku stopa bezrobocia w strefie euro wynosiła średnio prawie 8%, a więc była o 30% wyższa niż w Polsce. Najlepsza sytuacja z bezrobociem jest obserwowana już od wielu lat w Niemczech, natomiast Hiszpania, Cypr i Portugalia cechują się najbardziej dynamicznym wzrostem bezrobocia.

Jak wygląda sytuacja z bezrobociem w polskich regionach?

Jeszcze jedną podstawową charakterystyką polskiego bezrobocia jest duże zróżnicowanie przestrzenne. Na początku 2019 roku najmniej osób bezrobotnych zarejestrowanych było w województwach opolskim i lubuskim, natomiast najwięcej – w mazowieckim, śląskim i podkarpackim.

Czynniki bezrobocia w Polsce w opinii ekspertów

Kluczowe przyczyny bezrobocia w Polsce to:

• Spora liczba stanowisk pracy sezonowej;
• Rozbieżności między krajową ofertą uczelni wyższych faktycznie istniejącym poziomem zapotrzebowania na kadry pracownicze na krajowym rynku pracy;
• Wdrażanie technologii komputerowych w cechach produkcyjnych, skutkujące zwolnieniami pracowników;
• Zmniejszenie zapotrzebowania na pracowników w organizacjach państwowych;
• Rozwój dużych korporacji, czyniących znaczną konkurencję dla lokalnych przedsiębiorstw.

Jak osoba bezrobotna może uzyskać wsparcie finansowe od państwa?

Polska, która w 2018 roku stała się członkiem prestiżowej grupy krajów z rozwiniętą gospodarką, stara się maksymalnie wspierać osoby bezrobotne, pomagając im nie tylko w znalezieniu miejsca pracy, ale również w przetrwaniu w okresie bezrobocia.

Problemami niezatrudnionych osób zajmują się powiatowe centra zatrudnienia, których funkcją jest:

• Tworzenie rejestrów niezatrudnionych osób;
• Pomoc w znalezieniu czasowego lub stałego miejsca pracy;
• Dokształcanie lub przeszkolenie osób bezrobotnych;
• Przyznanie i wypłata zasiłku finansowego z tytułu bezrobocia.

Osobą oficjalnie bezrobotną w Polsce nazywa się człowieka, który przeszedł proces rejestracji w Urzędzie Pracy odpowiednim do jego miejsca zamieszkania. Każdy wnioskodawca uzyskuje własnego konsultanta opiekującego się maksymalnie 300 osobami, które nie posiadają pracy.

Podstawowym obowiązkiem konsultanta jest opracowanie indywidualnego planu zatrudnienia, warto tutaj dodać, że ta usługa jest dostępna zarówno dla Polaków, jak i obcokrajowców, którzy przyjechali do Polski z państw członkowskich WNP.

Zasiłek dla bezrobotnych w 2019 roku przydzielany jest na następujących zasadach:

• Wypłaty dokonywane są przez 6 miesięcy (w szczególnie trudnych warunkach wypłaty mogą być przedłużone do 1 roku);
• O 100% wypłat mogą ubiegać się osoby z co najmniej 5-letnim stażem pracy (pod warunkiem, że w ciągu ostatnich 18 miesięcy pracowały one przez 12 miesięcy);
• O wypłaty w wymiarze 80% mogą ubiegać się osoby, których staż pracy jest mniejszy niż pięć lat;
• Osoby, które ukończyły 50 rok życia lub jeszcze nie mają 20 lat otrzymują 100+20% zasiłku dla osób, nie posiadających zatrudnienia.

Rozmiar kwoty wypłacanej osobom bezrobotnym w Polsce stabilnie wzrasta i w 2019 roku osiągnął kwotę 800 zł.

Aby uzyskać wsparcie finansowe przeznaczone dla bezrobotnych, trzeba podjąć się kilku prostych kroków:

1. Zgłosić się do powiatowego urzędu pracy (odpowiedniego do miejsca, w którym obecnie zamieszkuje wnioskodawca);
2. Złożyć dokumenty dotyczące okresu podejmowania pracy do momentu składania wniosku;
3. Czekać na decyzję urzędu, a po upływie 7 dni roboczych w przypadku pozytywnego wyniku nastąpi otrzymanie przysługujących pieniędzy.

Wypłaty zasiłku dla bezrobotnych w 2019 roku dokonywane są na następujących zasadach.

Analiza bezrobocia w Polsce w 2019 roku pozwala dojść do wniosku, że obecna sytuacja pod tym względem może być oceniona dość pozytywnie, gdyż liczba osób nie posiadających miejsca pracy stabilnie się zmniejsza, a osoby nie posiadający pracy mogą liczyć na otrzymanie zasiłku z tytułu bezrobocia.

Poziom bezrobocia w krajach Europy w 2017-2018 latach oraz I kwartale 2019 roku (%)

Poziom bezrobocia w Polsce w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej na początku 2019 roku.