Według Kodeksu Pracy urlop wypoczynkowy przysługuje każdemu pracownikowi, który zatrudniony jest na etacie. Należy się on zarówno osobom pracującym na pełny, jak i częściowy etat, a także tym pracownikom, którzy posiadają tymczasowe umowy o pracę.

Niestety osoby zatrudnione na umowy śmieciowe, takie jak umowy zlecenie, czy umowy o dzieło nie mogą liczyć na urlop wypoczynkowy. Podstawą jego naliczania i przyznawania jest bowiem umowa o pracę, która pod względem prawnym regulowana jest przez Kodeks Pracy, gdzie dokładnie opisane są zasady przyznawania urlopu. Umowy zlecenia i umowy o dzieło są natomiast regulowane przez Kodeks Cywilny, który nie uwzględnia urlopów wypoczynkowych przy tej formie zatrudnienia.

Ile urlopu nam się należy?

Urlop przysługuje nam za każdy rok zatrudnienia. W sytuacji, gdy dopiero zaczynamy pracę, liczony jest on za każdy przepracowany miesiąc w wymiarze 1/12 całościowego urlopu wypoczynkowego. Dla 20 dni urlopu będzie to 1,66 dnia za każdy miesiąc (w zaokrągleniu 2 dni) – możemy go otrzymać dopiero po przepracowaniu pełnego miesiąca. Po przepracowaniu pierwszego roku urlop przysługuje nam już z góry za każdy rok.

To ile dni urlopu nam przysługuje, zależy od stażu naszej pracy. Jeśli wynosi on mniej niż 10 lat, możemy liczyć na 20 dni urlopu wypoczynkowego w ciągu roku. W sytuacji, gdy nasz staż pracy jest dłuższy niż 10 lat, przysługuje nam już 26 dni urlopu. Trzeba jednak pamiętać o tym, że do stażu pracy wlicza się tylko ten okres, kiedy byliśmy zatrudnieni na umowę o pracę.

Niestety, czas zatrudnienia na umowy zlecenia czy umowy o dzieło nie może być tutaj brany pod uwagę. Podobnie jest wtedy, gdy pracowaliśmy podczas nauki czy to w szkole zawodowej, czy na studiach. W takiej sytuacji do naszego stażu wliczane są najpierw lata nauki. Ile lat i w jakiej szkole możemy sobie dodać do stażu pracy?

• Szkoła zasadnicza lub równorzędna – 3 lata
• Szkoła średnia – zawodowa – 5 lat
• Szkoła średnia ogólnokształcąca (LO) – 4 lata
• Szkoła policealna – 6 lat
• Szkoła wyższa (studia) – 8 lat

Warto pamiętać, że nie sumujemy lat z poszczególnych szkół. Brane są pod uwagę te, na których zakończyła się nasza edukacja. Jeśli mamy studia wyższe liczymy 8 lat, bez uwzględniania edukacji np. w liceum (4 lata) itd.

Rodzaje urlopu

Urlop wypoczynkowy przysługujący pracownikom dzieli się na kilka części. W zależności od rodzaju urlopu pracodawca może odmówić jego udzielenia we wskazanym przez pracownika okresie bądź nie ma prawa do odmowy.

Urlop wypoczynkowy – część urlopu wypoczynkowego, który z reguły przeznaczany jest na wczasy, nie może być krótszy niż 14 dni – chyba że pracownik sam złoży wniosek o podział urlopu wypoczynkowego. Z drugiej strony pracodawca może odmówić przyznania wolnego we wskazanym czasie, jeśli będzie to kolidować ze sprawnym działaniem przedsiębiorstwa. Wtedy szef musi wskazać inny bardziej dogodny termin. Bardzo często takie urlopy są objęte specjalnymi planami urlopowymi, w których pracodawca i pracownicy uzgadniają terminy wolnego już na początku roku kalendarzowego.

Urlop na żądanie – w tym przypadku pracownik ma możliwość wzięcia w każdym roku 4 dni urlopu na żądanie, których pracodawca nie może odmówić. Dni te odliczane są od tych przysługujących z tytułu urlopu (20 lub 26 dniowego).

Urlop okolicznościowy – są to 2 dni urlopu, który przysługuje w tak wyjątkowych sytuacjach, jak ślub pracownika, narodziny dziecka, śmierć współmałżonka, matki, ojca lub dziecka. W przypadku ślubu dziecka lub śmierci rodzeństwa, teściów czy dziadków przysługuje 1 dzień urlopu okolicznościowego.

Urlop uzyskuje się poprzez złożenie pisemnej prośby, którą należy przedłożyć do szefa lub działu zajmującego się kadrami. Niewykorzystany urlop przechodzi na kolejny rok i należy go wykorzystać do września. Jeśli pracodawca uniemożliwi jego wykorzystanie mamy jeszcze 3 lata na jego odbiór lub w przypadku odejścia z pracy na uzyskanie ekwiwalentu z powodu jego utraty.