Zarządzanie finansami to naprawdę intuicyjna sprawa. Tak jak każda inna rzecz wymaga jedynie minimum wiedzy i zainteresowania. Darmową wiedzę na temat dobrych praktyk w zakresie finansów osobistych można czerpać choćby z internetu. Wystarczy samodzielnie sprawdzić co sprawdzi się najlepiej w naszej sytuacji i działać. Oto przegląd 7 wstępnych kroków, od których można rozpocząć przygodę z samodzielnym zarządzaniem finansami osobistymi.

Zaplanuj swój budżet miesięczny

Pierwsza zasada bezpieczeństwa finansowego to planowanie i kontrola. Jeśli nie przejmiemy kontroli nad budżetem, to brak pieniędzy przejmie kontrolę nad naszą rzeczywistością. Najgorsze co można zrobić w kwestii finansów to impulsywne działania bez planu. Jeśli nie wiesz co dzieje się z Twoimi pieniędzmi trudno nimi zarządzać i oszczędzać czy inwestować. Pierwsza rzecz, którą warto zrobić to spisanie swoich miesięcznych wydatków z podziałem na szczegółowe kategorie (opłaty, jedzenie, auto, zwierzęta, sprawy medyczne, rozwój, rozrywka itp.). Jest to jednak dopiero pierwszy krok. Gdy już wyłoni nam się ogólna tendencja, co dzieje się z pieniędzmi, jak nimi dysponujemy — powinniśmy pójść o krok dalej i zacząć planować, czyli budżetować nasz kapitał. To już działanie aktywne — sami określamy, jak pieniądze które zarabiamy mają się rozkładać na wydatki, a co przeznaczymy na oszczędności czy inwestycje.

Oszczędzaj, czyli wydawaj mniej niż zarabiasz

Kolejnym najważniejszym i podstawowym krokiem poza określeniem i przestrzeganiem budżetu jest oszczędzanie. W zasadzie jedno wynika tutaj z drugiego. Wydając tyle ile zarabiamy jesteśmy biedni. I nie chodzi o to, czy zarabiamy dużo, czy mało, chodzi o to, że wychodząc na zero bardzo niewiele dzieli nas od bycia na minusie. Wystarczy jedno małe potknięcie lub niesprzyjające warunki zewnętrzne jak choćby aktualny kryzys po pandemiczny połączony z wojną. Trzeba nauczyć się poczucia, że zanim wyda się pieniądze trzeba je zarobić, warto też odkładać część z nich, aby zachować płynność finansową w trudniejszych czasach.

Stwórz poduszkę finansową i fundusz awaryjny

Budowa poduszki finansowej to z reguły długotrwały proces, ale warto się go podjąć. Jest to kwota, która powinna pozwolić nam przeżyć przez około pół roku do roku, a więc jest to równowartość naszych kosztów z tego okresu. Aby się nie zniechęcać warto zacząć od okresu 3-miesięcznego, jest to dosyć realny cel, do którego łatwiej dążyć. Po co nam poduszka bezpieczeństwa? Ostatnie wydarzenia na świecie pokazują, że zwykły fundusz awaryjny nie zawsze wystarczy, zwłaszcza gdy nałoży się kilka czynników na raz (pandemia, wojna, problemy prywatne w pracy), może się wtedy okazać, że pieniądze zgromadzone przez nas z wizją służenia przez rok wystarczą jedynie na sześć miesięcy. Jednak poduszka może służyć również jako pomoc w zmianie życia na lepsze, niekoniecznie w warunkach kryzysowych — np. do zmiany pracy lub założenia własnej działalności. W każdym razie takie zabezpieczenie na pewno całkowicie zmienia jakość życia. Poprawia się pewność siebie i poczucie własnej wartości, sami zapewniamy sobie stabilizację i poczucie bezpieczeństwa, taka świadomość zmienia wiele w codziennym życiu.

Co, gdy nie mamy żadnych oszczędności i wizja nawet 3-miesięcznej poduszki jest dla nas odległa? Pierwszym krokiem jest zbudowanie funduszu awaryjnego (1000-2000 zł), który służy, by zabezpieczyć się na wypadek nagłych i nieprzewidzianych wydatków. Kwota ta jest zależna od naszego indywidualnego stylu i poziomu życia. Jednak służy jako ratunek w sytuacjach podbramkowych, takich jak nieplanowane kosztowne leczenie lub naprawa auta, pozwalając uniknąć innych mniej korzystnych rozwiązań jak np. chwilówki.

Pozbądź się kredytów i nie zaciągaj nowych długów

Każdy kredyt poza zobowiązaniem spłaty samego zaciągniętego długu ma swoją dodatkową cenę i są to odsetki. Kredyty konsumenckie, karty kredytowe, auta w leasingu, to wszystko zobowiązania ludzi żyjących ponad stan i przejadających pieniądze, których jeszcze nie zarobili. Jest to oszukiwanie samego siebie. O ile zakup mieszkania czy domu za gotówkę to wydatek, na który jest sobie w stanie pozwolić naprawdę niewielka część społeczeństwa. I kredyt hipoteczny jest dla większości z nas koniecznością. O tyle branie kredytu na auto, torebkę czy wakacje to czysta nieroztropność. Prawdziwą inwestycją jest inwestycja choćby w podnoszenie naszych kwalifikacji, przeznaczanie pieniędzy z pożyczek na bieżącą konsumpcję powoduje jedynie wzrost kosztów życia. Długi mają wymiar nie tylko finansowy, dotykają one wszystkich obszarów naszego życia i najczęściej jedne prowadzą w drugie. Najlepiej więc nie zaciągać żadnych pożyczek lub jeśli się to już stało — jak najszybciej spłacić aktualne zobowiązania i nie zaciągać kolejnych, jakkolwiek boleśnie to brzmi.

Dywersyfikuj lub zwiększaj swoje przychody

Jeśli to możliwe warto mieć dochody z różnych źródeł, nawet kiedy jedno zawiedzie, zawsze zostaje kolejne. Dobrym przykładem są tutaj łączone wypłaty obojga małżonków (zawsze, gdy jedno z pary ma kłopoty, zostaje wynagrodzenie tej drugiej strony) lub różne formy zarobku w przypadku przedsiębiorców i freelancerów (kilku różnych klientów, różne formy świadczenia zbliżonych usług). Gdy pracujemy na etat trudniej znaleźć przestrzeń na kolejną formę pracy, jednak czasem się to udaje. Można spróbować poprzez zmonetyzowanie swojego hobby lub po prostu zaczęcie własnej przygody z inwestowaniem. Można się też zastanowić czy pracy, którą świadczymy na etacie nie dałoby się sprzedać dwa razy — lecz np. w innej formie (consulting, specjalistyczne e-booki etc.).

Inną formą zarządzania przychodami jest po prostu ich systematyczne zwiększanie. Czy to poprzez zmianę miejsca pracy, czy negocjowanie podwyżek. Oczywiście za chęcią przeskoczenia na wyższy poziom finansowy powinien iść wyższy poziom naszych kwalifikacji. Warto stale się rozwijać i dać sobie szansę na większe zarobki. Ma to również znaczenie dla naszego poczucia wartości i zmniejszania ryzyka częstych dziś problemów z wypaleniem zawodowym. Okazjonalne chodzenie na rozmowy kwalifikacyjne, wizja nowych projektów i szans na rozwój kariery w innej firmie pozwalają trzymać rękę na pulsie i kontrolować swoją ścieżkę zawodową, zamiast oddawać kontrolę w ręce pracodawców. Ewentualna zmiana pracy czy też okazja do negocjacji pensji wypada wtedy w momencie idealnym dla nas, a nie zaskakuje nas w chwili kryzysu.

Naucz się inwestować

I obojętne czy chodzi tu o tradycyjnie rozumiane produkty finansowe (bankowe, kredytowe, oszczędnościowe, inwestycyjne emerytalne…), czy kwestię zakupu auta. Aby podczas inwestowania nie wpaść w tarapaty, trzeba zrozumieć czym się zajmujemy. Przed każdą większą decyzją finansową warto zasięgnąć podstawowych informacji w darmowych źródłach z internetu, udać się do banku, do doradcy, porozmawiać ze znajomymi. Naprawdę łatwo dojść wtedy do prostych i słusznych wniosków. Np. zaciągając kredyt hipoteczny warto trzymać się zasady 20/20/30: (1) 20% wkładu własnego (2) maksymalnie na 20 lat (3) rata na maksymalnie 30% dochodu netto. Z kolei podczas zakupu auta, warto określić swój budżet na maksymalnie 6 wypłat (samochody szybko tracą na wartości, a ich eksploatacja i ubezpieczenie również pochłaniają spore koszty, tym bardziej nie warto przepłacać).

Przede wszystkim jednak inwestuj w siebie

Inwestycja to po prostu przeznaczenie środków finansowych konkretnie na powiększenie zasobów finansowych. Inwestować można we wszystko nie tylko produkty finansowe i nieruchomości, ale również w siebie. Warto to robić zwłaszcza ostatnio, gdy tak mocno widać, że pewna jest tylko zmiana. Inwestując w swoje zdrowie, samorozwój i ogólny dobrostan, możemy choć przybliżyć się zabezpieczenia swojej przyszłości. Nie wiadomo ile razy jeszcze trzeba będzie się przekwalifikować czy też podnieść swoje kompetencje, jak wysoka będzie nasza emerytura, czy będziemy zmuszeni dorabiać również w późniejszym wieku. Może więc lepiej zainwestować w profilaktykę zdrowia, aby jak najdłużej cieszyć się dobrym zdrowiem psychicznym i fizycznym, jest to sporo tańsze rozwiązanie niż późniejsze wizyty u specjalistów i leki. Podobnie jednorazowy koszt kursu, który pozwoli otrzymać podwyżkę lub znaleźć lepiej płatną pracę to czysty sukces inwestycyjny.

Jak widać kolejne kroki dobrych praktych wynikają z poprzednich i wszystkie się ze sobą łączą. Kontrola finansów jest naprawdę intuicyjna i z czasem wychodzi automatycznie. To, że początki mogą wydawać się trudne to oczywiste, jak w każdej dziedzinie, w której jesteśmy początkujący. Warto jednak poświęcić uwagę temu obszarowi naszego życia, ignorancja może nas wiele kosztować, za to uważność może przynieść stabilizację i poczucie bezpieczeństwa.