Zgodnie z definicją słownikową, „inflacja” jest postępującym spadkiem siły nabywczej pieniądza i związanym z nim wzrostem cen.

Np. Jeśli dotychczasowy koszt produkty wynosił 100 zł, po wzroście cen o 10 procent będzie trzeba na niego wydać 110 zł. Jednocześnie nasze 100 zł traci na wartości. Stąd mówi się, że wskutek inflacji następuje spadek siły nabywczej pieniądza. Jak proces ten wpływa na naszą sytuację?

Wskaźnik inflacji konsumenckiej

Inflacja jest zjawiskiem występującym powszechnie i to na całym świecie, również w krajach wysokorozwiniętych. Uważa się, że niewielki poziom wzrostów cen jest dobry dla gospodarki i stymuluje jej rozwój. Optymalny poziom inflacji w naszym kraju to 2,5 procent z odchyleniem 1 punktu procentowego. Co oznacza, że inflacja w przedziale od 1,5 do 3,5 procent jest niegroźną normą.

Inflację liczy się w skali roku, co to oznacza? Dzisiejsza inflacja na poziomie ok. 16 procent sygnalizuje, że w ciągu roku produkty podrożały średnio o 16 procent. Wyliczenie inflacji to dosyć skomplikowany proces zajmuje się nim Główny Urząd Statystyczny. Z kolei wskaźnik inflacji konsumenckiej to miara wzrostu cen towarów i usług Przykładowo w naszym kraju najwyższą wagę konsumpcyjną mają żywność i napoje bezalkoholowe (około 25 procent) dalej użytkowanie mieszkania i energia (ponad 18 procent). W dalszym rzędzie są np. transport (10 procent), rekreacja i kultura, napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe oraz restauracje i hotele (ok. 6-7 procent). W takiej mniej więcej kolejności ważności odczujemy więc skutki rosnącej inflacji.

Rodzaje inflacji

Inflację możemy podzielić na kilka rodzajów w zależności od jej tempa rozwoju:

• deflacja – inflacja ujemna (średnie ceny spadają, nie jest to jednak zjawisko do końca pozytywne, jej skutkami są zmniejszenie opłacalności produkcji i wzrost siły nabywczej, co napędza recesję),
• inflacja pełzająca – inflacja mniejsza niż 5 procent rocznie,
• inflacja krocząca (umiarkowana) – inflacja nie wyższa niż kilkanaście procent rocznie,
• inflacja galopująca – inflacja w wymiarze dwu- lub trzycyfrowym, zwykle przekraczająca 20 procent rocznie,
• hiperinflacja – to zjawisko, kiedy inflacja jest trzycyfrowa lub wyższa, często wynosi nawet kilkaset procent w skali roku, przykładem mogą być Węgry po drugiej wojnie światowej, gdy miesięczna inflacja wynosiła prawie 42 biliarda procent, a ceny podwajały się dwa razy na dobę.

Ogólny wzrost poziomu cen może mieć różne przyczyny. Niższe zbiory z powodu suszy podniosą ceny żywności, globalna cena ropy będzie miała wpływ na koszty paliwa, które odbija się nie tylko na kieszeniach konsumentów, ale zwłaszcza na biznesie oraz płynności łańcucha dostaw i to w różnych gałęziach gospodarki. Są to jednak naturalne i w miarę stałe czynniki, które pojawiają się i znikają, wpływają więc na inflację w krótkim okresie. Sytuacja robi się poważniejsza, gdy inflacja rośnie lub utrzymuje się na wysokim poziomie przez dłuższy czas.

Jaki wpływ inflacja wywiera na naszą rzeczywistość finansową?

Przy kształtowaniu inflacji pomagają zmiany poziomu stóp procentowych. By ją obniżyć, stopy muszą wzrosnąć. Zmniejsza to skłonność do konsumpcji wśród ludności, wzrasta tendencja oszczędnościowa. Również przedsiębiorstwa mniej inwestują w rozwój. Koszty wydatków spadają, a inflacja obniża się. Gdy z kolei trzeba podkręcić rozwój gospodarki, stopy obniża się, wydatki rosną, rośnie też inflacja. Oczywiście mowa tutaj o sytuacji, gdy inflacja jest na poziomie korzystnym, czyli mniej więcej wspomniane 2,5 procent.

W obecnej sytuacji, gdy inflacja przekroczyła 16 procent sytuacja jest trochę inna. Wszyscy zastanawiają się, w co zainwestować swoje pieniądze, by nie stracić zgromadzonych oszczędności. Najlepszym rozwiązaniem jest dziś ulokowanie środków w aktywach indeksowanych wskaźnikiem inflacji lub gdy nieruchomości są naprawdę spore — w nieruchomości. Jest to podwójny zysk, ponieważ wartość mieszkania prawdopodobnie jeszcze wzrośnie w czasie, po drugie wynajmując je zyskujemy oprócz tego dochód pasywny w postaci czynszu od lokatorów.

Jakie czynniki jeszcze mocniej pogłębiają efekt inflacji?

W sierpniu 2022 roku poziom inflacji był najwyższy od 24 lat i przekroczył 16 procent. Jest wiele czynników, które nawzajem na siebie wpływają i przez to napędzają procesy inflacyjne, ogólnie rzecz biorąc najważniejsze czynniki to skutki pandemii i wojny.

Pochodne czynniki w naszym kraju to:

• nagły, znaczny wzrost kosztów produkcji,
• duży popyt na dobra materialne, przy małej ich dostępności,
• niekorzystna polityka stóp procentowych,
• wysokie raty kredytów hipotecznych (przy stosunkowo tanich ofertach do października 2021, dzisiejszy wzrost stóp procentowych powoduje, że raty są dwa razy wyższe niż w momencie zaciągania kredytu),
• niezrównoważony budżet państwa.

Jakie są skutki inflacji?

Głównym skutkiem inflacji jest zmniejszenie siły nabywczej pieniądza. Nasze dochody mają realnie mniejszą wartość, więc za te same pieniądze kupimy relatywnie mniej. Próby podwyżek pensji powodują wzrost kosztów  przedsiębiorców, co próbują sobie rekompensować wzrostem cen i tak spirala inflacji się nakręca. Z kolei osoby utrzymujące się z rent i emerytur mogą liczyć na waloryzację wypłat, czyli rekompensatę, która jednak nierzadko przychodzi z opóźnieniem, a skutki inflacji są jedynie częściowo niwelowane. Z kolei dla państwa jest to znaczące uszczuplanie budżetu. Dalsze problemy to brak stabilności w prowadzeniu działalności gospodarczej, przerwy w łańcuchach, ograniczenie produkcji, utrudnienia w rozliczaniu transakcji zagranicznych. Obniża się też wartość waluty — poprzez wzrost cen oraz poziomu bezrobocia — spada popyt na walutę, a tym samym jej cena.

Jak inflacja przekłada się na ceny?

Jak działa inflacja, która odczuwalna jest jako rosnące ceny w sklepach i punktach usługowych? Jak inflacja wpływa na ceny? Jak już pisaliśmy, inflacja wynika najczęściej ze wzrostu cen surowców, energii, paliw, ale także z dodruku pieniądza. Biorąc to pod uwagę, na wzrost cen mogą mieć bezpośredni wpływ: wzrost cen gazu i ropy naftowej na świecie, przerwy w dostawach wielu surowców (spowodowane np. wojną), ograniczenia w funkcjonowaniu podmiotów gospodarczych (spowodowane np. przez światową pandemię).

Wzrost kosztów produkcji wynika m.in. ze wzrostu cen surowców, które są wykorzystywane do wytwarzania gotowych produktów. Przykładowo wyższe ceny mąki prowadzą do wzrostu cen pieczywa, makaronów oraz innych produktów zbożowych — dodatkowo na ich ceny wpływają wzrosty cen paliwa i energii — które są potrzebne do transportu i produkcji. Elementów powiązanych i wzajemnie na siebie wpływających w tych procesach jest jeszcze więcej. Jednak w ogromnym uproszczeniu tak wyglądają kulisy wzrostu cen na sklepowych półkach, które na samym końcu uderzają w konsumenta.

Kiedy inflacja wyhamuje?

Jest to kwestia, nad którą głowią się wszyscy, a prognozy nie są optymistyczne. Aktualny poziom inflacji jest najwyższy od 1998 roku i na razie nie maleje. W opinii minister finansów pod koniec roku powinno nastąpić wyhamowanie. Nie będzie to więc spadek, a ustabilizowanie się na nadal dość wysokim poziomie. Z kolei według słów prezesa NBP — inflacja powinna zacząć maleć dopiero pod koniec 2023 roku. Są to na razie jednak tylko prognozy, warto na bieżąco śledzić opinie ekspertów w tej dziedzinie i jednocześnie na własną rękę starać się chronić przed skutkami inflacji.