Płaca minimalna to najniższa pensja gwarantowana przez Kodeks Pracy oraz ustalana co rok przez rząd. Natomiast średnia krajowa to wynagrodzenie wyliczane i ogłaszane przez Główny Urząd Statystyczny. Obydwie te kwoty różnią się między sobą nie tylko wysokością, ale również sposobem obliczania. Niestety, w Polsce większość pracowników zarabia płacę minimalną, tylko jedna trzecia zatrudnionych otrzymuje pensję wyższą niż średnia krajowa.

2017 rok był bardzo korzystny dla pracowników w Polsce, ponieważ średnia płaca w naszym kraju, analizowana w sektorze średnich i dużych przedsiębiorstw, osiągnęła bardzo wysoki pułap – 4 973,73 zł brutto, czyli 3 531,56 zł netto. Jednak takie zarobki otrzymywało tylko 33,7% pracowników. Większość, bo 66,3%, zarabiało poniżej średniej krajowej, a ich płace wynosiły od 2 000 do ponad 4 000 zł.

Jaka jest średnia krajowa 2019?

W ubiegłym roku najniższa dopuszczalna płaca w naszym kraju wynosiła 2 100 zł, a stawka godzinowa nie mogła być niższa niż 13,70 zł. Jednak w bieżącym roku obowiązują już nowe kwoty – minimalne zarobki wzrosły o 150 zł do kwoty 2 250 zł, a stawka godzinowa zwiększyła się do 14,70 zł. To oznacza, że w 2019 roku, po odjęciu wszystkich składek i obciążeń podatkowych, pracownik będzie otrzymywał co miesiąc kwotę netto nie mniejszą niż 1 634 zł.

Natomiast średnia krajowa w Polsce, wyliczana i ogłaszana przez GUS w grudniu, w 2018 roku pobiła kolejny rekord – zwiększyła się do 4 973,73 zł dla średnich i dużych przedsiębiorstw. Porównując do roku 2017, można wyliczyć, że suma ta wzrosła o 7,3%, czyli o około 338 zł. Średnie wynagrodzenie netto wyniosło 3 531 zł. Warto pamiętać, że grudniowe dane mogą odbiegać od wyników kwartalnych z tego względu, że pod koniec roku pracownicy otrzymują często dodatkowe premie i bonusy. Przeciętne wynagrodzenie w Polsce brutto za III kwartał 2018 roku w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 4 823 zł.

Średnia płaca podawana przez GUS dotyczy średnich i dużych przedsiębiorstw, które zatrudniają około 6 milionów pracowników. Dla osób pracujących w małych firmach lub prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą średnia pensja wynosi poniżej 3 000 zł.

Co wpływa na średnią krajową GUS?

W naszym kraju średnie krajowe wynagrodzenie jest określane na podstawie danych przekazywanych przez GUS. Wysokość średniej krajowej jest ogłaszana regularnie od początku lat 90. XX wieku. Obecnie to wynagrodzenie zawiera w sobie również składki, jakie obowiązkowo płaci co miesiąc każdy pracownik (ubezpieczenie społeczne). Należy zauważyć, że ostateczne informacje na temat przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 2018 zostaną opublikowane najpóźniej w lutym bieżącego roku. Wtedy właśnie GUS powinien zdążyć z podsumowaniem wielu różnych wyników. W ubiegłym roku dopiero na początku lutego ogłoszono informację o tym, ile wynosiła średnia krajowa w Polsce w 2017 roku (4 271,51 zł).

Średnia pensja krajowa to wskaźnik finansowy, który jest kontrowersyjny i podlega dyskusji, ponieważ wyliczany jest na podstawie niepełnych danych. Dochód ten jest liczony przez GUS na podstawie wszystkich zarobków uzyskiwanych na terenie całej Polski. W związku z tym do wyliczeń tych analitycy zbierają dane od pracowników posiadających minimalne wynagrodzenie, jak również od tych, którzy zarabiają kwoty powyżej średniej krajowej. Wyliczenie tego wskaźnika finansowego polega na zsumowaniu dochodów za określony okres sprawozdawczy i podzieleniu tej sumy przez liczbę pracowników. Z grupy zatrudnionych wyłącza się tylko tych, którzy przebywają na urlopie macierzyńskim.

Głównym problemem związanym z polską średnią krajową jest to, że kwota wyliczana przez GUS jest często zawyżana przez wynagrodzenie osób dobrze zarabiających. Wartość ich dochodów wyraźnie zmienia sytuację na rynku płac. Niestety, badania dotyczące przeciętnego wynagrodzenie w Polsce pokazują, że większość naszych rodaków pracujących zawodowo zarabia poniżej kwoty publikowanej przez GUS.

Wartość średnich wynagrodzeń w Polsce 2019 roku

Średnia płaca w Polsce na przestrzeni lat

Sytuacja z płacami w Polsce kształtowała się w różny sposób na przestrzeni stuleci. Ogólnie widać tendencję, że pracownicy zaczęli zarabiać coraz więcej. Jeśli sięgniemy do zamierzchłych czasów, na przykład do piętnastego stulecia, możemy się dowiedzieć, że w mieście robotnik na budowie bez kwalifikacji otrzymywał przeciętnie 2,7 grama srebra za dniówkę. Jednak był w stanie za to utrzymać rodzinę.

Gdy przeniesiemy się kilka wieków później, na przykład do lat 30. XX wieku, dowiemy się, że wtedy zarabiano przeciętnie 250 zł. Większe kwoty, nawet około 425 zł, otrzymywały osoby, które pracowały w administracji państwowej lub byli oficerami wojska.

Bardziej zróżnicowane w Polsce były średnie zarobki w latach powojennych i w okresie PRL. Dość stabilnie sytuacja przedstawiała się do roku 1970. Wtedy wynagrodzenie kształtowało się na poziomie od 6 000 do 20 000 ówczesnych zł, ponieważ inflacja była na umiarkowanym poziomie. Gorzej było w latach późniejszych, gdy inflacja zaczęła gwałtownie rosnąć od 3 do 500% – wtedy dochody także były wyższe. W roku 1980 wynosiły one 72 480 zł, a w roku 1990 – już 12 355 644 zł. Jednak przy tak wysokiej inflacji (1200% w skali roku) i rosnących cenach za taką pensję można było kupić niewiele produktów. Rezultatem tej sytuacji była denominacja, która odbyła się w 1995 roku – wtedy każde 10 tys. zł zmieniło się w złotówkę.

Wynagrodzenia w Polsce w latach 2008 – 2019

Średnie wynagrodzenie na europejskim kontynencie

Średnia pensja krajowa w państwach UE należy do bardzo zróżnicowanej. Jeszcze 5 lat temu zarobki Europejczyków zaczynały się od kwoty 409 euro, a kończyły nawet na 4 663 euro w takich krajach jak na przykład Luksemburg. Nieźle zarabiali także mieszkańcy Danii czy Irlandii – ich pensja średnia krajowa wynosiła 4 561 euro oraz 3 949 euro. Jak my wypadliśmy na tym tle? Byliśmy w środku zestawienia z dochodem 865 euro. Znacznie niższe zarobki uzyskiwali Bułgarzy, Litwini oraz Rumunii.

Poziom średnich zarobków w Państwach UE w 2019 roku:

1. Luksemburg – 4 654,83 euro;
2. Dania – 4 534,7 euro;
3. Holandia – 4 167,41 euro;
4. Wielka Brytania – 4 135,05 euro;
5. Niemcy – 3 900 euro;
6. Belgia – 3 873,25 euro;
7. Szwecja – 3 754,07 euro;
8. Austria – 3 659,19 euro;
9. Finlandia – 3 516,19 euro;
10. Francja – 3 137,34 euro;
11. Irlandia – 2 889,5 euro;
12. Włochy – 2 554,5 euro;
13. Hiszpania – 2 206,28 euro;
14. Malta – 1 745,25 euro;
15. Grecja – 1 675,62 euro;
16. Słowenia – 1 507,62 euro;
17. Portugalia – 1 441,48 euro;
18. Estonia – 1 087,06 euro;
19. Chorwacja – 1 038,95 euro;
20. Polska – 982,32 euro;
21. Czechy – 971,21 euro;
22. Słowacja – 888,41 euro;
23. Węgry – 852,72 euro;
24. Łotwa – 799 euro;
25. Litwa – 718,6 euro;
26. Rumunia – 570,93 euro;
27. Bułgaria – 460,72 euro

Wysokość średniej krajowej w Unii Europejskiej wynosi 2 904 euro. Przeliczając tę sumę po kursie 4,37 zł, średnia europejska wynosi 12 670 zł.

Średnia pensja na świecie

W rankingu światowym, wśród krajów, gdzie średnia krajowa zarobków jest najwyższa, znajduje się kilka krajów europejskich. Na drugiej pozycji, zaraz za Szwajcarami (z wynagrodzeniem na poziomie 6 301,73 USD), znajduje się Luksemburg (4 479,80 USD). Na kolejnej pozycji jest Zambia (4 330,98 USD) i Jersey (4 323,35 USD). Piąte miejsce w rankingu światowego dochodu zajmują Bermudy (4 250 USD), szóste – Norwegia (4 215,43 USD), siódme – Monako (4 142,78 USD). Na ostatnich miejscach rankingu znajdują się kolejno Katar, Gibraltar i Australia.

Natomiast najniższa płaca średnia krajowa jest w Gambii – wynosi tylko 39,79 USD oraz na Kubie – 25,05 USD.

Eurostat prognozuje, że najwyższy wzrost średniej krajowej brutto 2019 będzie miał miejsce u naszych południowych sąsiadów. Czesi mogą liczyć na 7,8%, Litwini na 7,7%, a Bułgarzy – na 7,6%. W przypadku Polski prognozowany jest wzrost o 7%.

Nie wszędzie będzie tak dobrze. Spadek wynagrodzeń jest prognozowany w takich krajach jak Francja czy Włochy.

Polska jest obecnie w dobrej sytuacji gospodarczej i pomimo tego, że dynamika naszego Produktu Krajowego Brutto może zwolnić, to prognozowany jest i tak wzrost pensji. Wszystko przez coraz większy problem pracodawców ze znalezieniem pracowników i przez spadającą liczbę osób pozostających bez pracy. Eurostat ocenia, że spadające bezrobocie będzie w tym roku dostrzegalne we wszystkich krajach UE. Mniej bezrobotnych to szansa na wyższe zarobki. Warto o tym pamiętać.